298 Bu bölümde Açık Açılı Glokomun risk, prognostik ve prediktif faktörlerini inceleyeceğiz. EGS rehberinin dördüncü edisyonu diğer basımlarında farklı olarak bu bölümü daha detaylandırmış. Bunun yerinde bir saptama olduğunu düşünüyorum. Çünkü glokom pratiğimizde en fazla hata yapılan bölüm burası. Basınç temelli düşünce yapımızda zaman zaman lüzumsuz ilaç kullanımına yer verirken, zaman zaman da tedaviye başlamakta gecikiyoruz. Aynı basınç düzeylerinde bulunan hastalarımızın hangisine tedavi başlayacağız, hangisini izlemeye alacağız bu bölüm bize yardımcı olacaktır. Festina lente, yani yavaşça acele et glokom takip ve tedavisinin felsefesini en iyi açıklayan motto olarak kabul edilebilir. Yürüyeceğimiz ve duracağımız zamanı bilmek bu hastalıkta en önemli aşamadır.
Risk faktörleri
Açık açılı glokomun gelişmesinde istatistiki olarak etkili olduğu kanıtlanan risk faktörleri aşağıda sıralanmıştır.
ü Yaş: Yaşlanma ile glokomun gelişmesi arasında doğru orantı saptanmıştır. Yıl başına %4 ile 6 oranında glokom gelişme riski artar.
ü Göz içi basıncı: Her 1 mmHg basınç artışı %10 ile 18 oranında glokom gelişme riskini artırır.
ü Irk, etnisite: Afrika>Latin>Beyaz ırk oranında görülme sıklığı bildirilmiş.
ü Aile öyküsü: Birinci derece akrabasında glokom olanların riski %4 ile 9.2 arasında daha fazla bulunmuş.
ü Psödoeksfoliasyon: Risk %11.2 kat artmaktadır
ü Santral kornea kalınlığı: Her 40 mikrometre kornea inceliği glokom riskini %30 ile 41 oranında artırır.
ü Miyopi: 3 dioptriden fazla miyoplarda risk 2.3 kat artmaktadır. Başka bir çalışmada her 1mm aksial uzunluk artışı glokom riskini %48 artırmaktadır.
ü Oüler perfizyon basıncı: Oküler perfizyon basıncı düşüklüğü glokom riskini artırmaktadır. Bu risk sistemik hipertansiyon tedavisinden bağımsızdır. Nedeni tam olarak anlaşılamamıştır.
ü Potansiyel riskler: Günümüze dek yapılmış çalışma verilerinde tutarsız sonuçlar yayınlanmasına rağmen, gelecekte bu sınıfa dahil olabilecek risk faktörleri şöyle sıralanabilir; diyabet, sistemik kan basıncı, migren Raynaud sendromu ve uyku apnesi.
Prediktif faktörler
Burada anlatılmak istenen terminoloji, The Ocular Hypertension Treatment Study ve European Glaucoma Prevention Study verilerine göre görme alanı ve optik sinir ölçüm değerleri gibi istatistiki sonuçlardan elde edilebilen öngörülebilir risk faktörleridir.
ü Yaş: Her dekatta risk %26 artar.
ü Göz içi basıncı: Her 1 mmHg riski %9 artırır
ü Vertikal ve horizontal kap/disk oranı: Her 0.1 artış riski %19 yükseltir.
ü Pattern standart deviasyon: Her 0.2 dB artış riski %13 artırır.
ü Santral kornea kalınlığı: Her 40 mikrometre incelme riski 2.04 kat artırır.
Yukarıda verilen öngörülebilir risk faktörleri ışığında hazırlanmış risk hesap makineleri, takip sırasında hastanıza tedavi başlayıp başlamamanız için yol gösterici olabilir. Ancak analizatörün 40 yaş ve 22mmHg basınç altında analiz yapmadığını belirtelim.
Prognostik faktörler
Burada anlatılmak istenen terminoloji, açık açılı glokomun progresyonunda etkili risk faktörleridir. Liste ABC çalışmaları ışığında hazırlanmıştır.
ü Yaş: İleri yaş progresyon için kuvvetli bir risk faktörüdür. EMGT çalışmasında 68 yaş üstü hastaların 8 yıllık takip sonucu gençlere göre %51 daha fazla progrese olmuşlardır. CIGTS, her dekatta %35 progresyon riski artışı vermiştir.
ü Göz içi basıncı: Basıncın düşürülmesi progresyonu azaltmaktadır.
ü Psödoeksfoliasyon: EMGT, psödoeksfoliasyonun progresyonu 2.12 kat artırdığını göstermiştir.
ü Santral kornea kalınlığı: ABC çalışmaları kornea kalınlığı ile progresyon arasında bağıntıyı düşük veya hiç bulmuşlardır, önemsenmeyebilir.
ü Disk hemorajisi: Varlığı progresyonun hızlı olacağının kanıtıdır.
Risk haritasına göre takip protokolleri çıkartılmıştır. Özetlemek gerekirse;
OHT
ü Düşük risk: 12 ayda bir takip et
ü Yüksek risk: 6-12 ayda bir
PAAG şüphesi
ü Kapsadığı risk faktörünün miktarına göre 3-12 ay arası takip gerekir
PAAG
Hedef basınç sağlanmış ve son iki yılda 6 görme alanı çekilmiş hastalarda,
ü Tedavi altında stabil seyir varsa: 6-12 ay arası takip
ü Progresyon varsa tedavi protokolünü güçlendir ve 3-6 ay arası takibe al